Nie mamy tutaj miejsca na długie opowiadanie o historii wazektomii, lecz jest to dla nas nowa dziedzina, więc większość widomości jest niezwykle interesująca. Ogólnie o wazektomii mówi się już od początku lat 50. ubiegłego wieku, czyli od ponad 60 lat, u nas dopiero od 9. Historia wazektomii jednak i samych badań jest znacznie dłuższa i bardzo interesująca. Całość poszukiwań i kolejnych badań dotyczyła anatomii i fizjologii układu rozrodczego mężczyzn oraz kontroli urodzeń.
Nasieniowód i jego działanie opisał włoski lekarz i anatom Giacomo Berengario da Carpi (właśc. Giacomo Barigazzi, 1470–1530). Carpi był w błędzie, sugerując, że plemniki poruszają się w dół, a nie do góry w kierunku najądrza i kanału pachwinowego [The History… 2008]. Najstarsze dowody na stosowanie prezerwatyw w Europie pochodzą ze scen na malowidłach naskalnych w Combarelles we Francji. Najstarsze prezerwatywy znaleziono w fundamentach Dudley Castle niedaleko Birmingham. Archeolodzy znaleźli małe skrawki podobne do cienkiej skóry, które zostały uznane za fragmenty prezerwatyw. Prawdopodobnie były one wykonane z jelit owiec lub świń i pochodzą z lat 1642–1647 [The History… 2008; Martin 2013].
Jakie korzyści mamy z wazektomii? Nieco historii.
Naukowcy śledzą od wielu lat korzyści wynikające z przeprowadzenia zabiegu wazektomii. Jedna z pierwszych prac dotyczących skutków stosowania wazektomii pochodzi z 1830 r., a jej autorem był sir Ashley Cooper [Ohri, Jhaver 1968: 480–484, zob. też: Brissaud 1880; Shattock, Selignam 1904; Oslund 1924].
W 1847 r. Léon Gosselin opublikował efekty badań eksperymentalnych dotyczących skutków podwiązania i wycięcia nasieniowodów u psów. W 1861 r. ukazała się pierwsza reklama prezerwatyw w „New York Times”. W 1873 r. Anthony Comstock, polityk o wiktoriańskiej moralności, pocztowy inspektor przez 40 lat, zakazał m.in. jakiejkolwiek kontroli urodzeń, a także wprowadził zakaz na wysyłanie prezerwatyw pocztą. Wszelka grafika z wykorzystaniem nagości została zakazana, podobnie teksty medyczne traktujące o aborcji, antykoncepcji, czy naukowe podręczniki traktujące o fizjologii człowieka. Bernard Shaw stworzył termin „comstokery” oznaczający cenzurę literatury i innych form wypowiedzi i porozumiewania się dotyczących nieprzyzwoitości i niemoralności. [Tone 2001; Horowitz 2002; The History… 2008]]
1884 – Edouard Brissaud, Joseph Griffiths, eksperymentując na psach i królikach, zauważyli, że zablokowanie wylotu nasieniowodów nie miało żadnego wpływu na produkcję spermy. Charles W.M. Moullin – stosował wazektomię celem leczenia ciężkiego przerostu prostaty z dużymi sukcesami [The History… 2008].
Nieco o przeszłości z 1899 roku. Lekarz zakładu karnego Harry Sharp miał pod swoją opieką 19-letniego podopiecznego, który skarżył się na „nadmierną masturbację” i nalegał na kastracje. Sharp nie podjął się kastracji, jako metody zbyt radykalnej, zdecydował się natomiast na wykonanie wazektomii. Po kilku tygodniach od dnia zabiegu – mimo braku plemników w ejakulacie – powtórzono wazektomię. Po kilku miesiącach od powtórnego zabiegu pacjent zgłosił, że przestał się masturbować, oraz zaczął odnosić znaczne postępy w więziennej szkole. Dr Sharp stwierdził, że jego pacjent stał się bardziej pogodnego usposobienia, jaśniejszego rozumu i zaprzestał masturbacji. Wnioski te poparł jeszcze innym stwierdzeniem, mianowicie: ludzki umysł i system nerwowy stają się wzmocnione przez ponowne wchłanianie spermy [Ohri, Jhaver 1960].
1900 – Kolejną ciekawostką jest doniesienie Reginalda Harrisona, który opisał 100 przypadków wazektomii zastosowanej celem usunięcia kamieni z pęcherza moczowego. Alfred C. Wood opublikował studium 193 pacjentów poddanych wazektomii potraktowanej jako leczenie powiększenia gruczołu krokowego. U 15% pacjentów nastąpiła poprawa w oddawaniu moczu, u 67% poprawie uległ stan ogólny organizmu [Oschner 1899: 867; The History… 2008].
1907 – W stanie Indiana wprowadzono projekt ustawy upoważniającej do obowiązkowej sterylizacji w niektórych przypadkach karnych (chodziło o gwałcicieli) oraz osób niepełnosprawnych umysłowo i chorych psychicznie. Ostatecznie wprowadzono podobne ustawy w 29 stanach w USA, w Wielkiej Brytanii nie udało się wprowadzić takiego zapisu.
1908 – Dr William Belfield publikował gazetę „Race suicide for social parasites” traktującą o społecznych pasożytach. Był jednym z propagatorów stosowania wazektomii u przestępców.
1909 – H. Sharp w czasopiśmie JAMA (Journal of the American Medical Association) wymienił wazektomię jako środek zapobiegania prokreacji u ułomnych. Namawiał kolegów do zmiany przepisów ustawodawczych, by umożliwić klinicystom prawo do wykonania wazektomii u mężczyzn zatrudnionych we wszystkich instytucjach państwowych [The History… 2008].
W roku 1911 po raz pierwszy zasugerowano istnienie zależności między dawką wyciągu z gonad a odpowiedzią chemiczną organizmu. Wzmianka ta ukazała się drukiem, po tym jak André Pézard zaobserwował, że większe grzebienie rozwijają się u kogutów, które otrzymały większą dawkę wyciągu z gonad. W tym czasie lekarze zaczęli wykonywać pierwsze zabiegi, które wg dzisiejszych standardów były nie tylko dziwaczne, ale również niezwykle ryzykowne pod względem infekcji i odrzucenia tkanek. „Apatycznym mężczyznom w średnim wieku” aplikowano operację Steinacha – w zasadzie wazektomię w celu „odmłodzenia organizmu” poprzez poprawę stanu fizycznego i psychicznego. Twierdzono, że po zabiegu zanikało łysienie, poprawiała się erekcja, mężczyźni mniej narzekali na przedwczesny wytrysk i następowała u nich poprawa libido. Krytycy uważali, że wyniki te należy przypisać efektowi placebo, mimo to lista pacjentów Steinbacha zawierała nazwiska wielkich intelektualistów, m.in. Zygmunta Freuda i Williama Butlera Yeatsa. Historia opisuje, że podczas operacji Steinbach szepnął Freudowi do ucha: „Mamusia cię kocha”, co miało wywołać późniejsze podniecenie seksualne [Doping… 2009].
1922 – Harry Benjamin opublikował dokumenty opisujące zasady naukowe w teorii i praktyce. Ustalił, że ciśnienie wsteczne w jądrze spowodowane przez przecięcie nasieniowodów prowadzi do zwiększenia produkcji hormonów męskich. Im blokada jest bliżej jądra, tym więcej stymulacji hormonalnej. Przedstawił szereg przypadków, w których pacjenci zgłaszali większy porost włosów, intensywniejszy ich kolor, lepszą erekcję, ograniczenie przedwczesnego wytrysku, oraz zwiększenie libido.
1927 – W stanie Wirginia zakwestionowano prawo do przymusowej sterylizacji – wazektomii. Jednak w przypadku jednej z rodzin epileptyków i umysłowo chorych sędzia wyraził zgodę na zabieg, uzasadniając wyrok: trzy pokolenia kretynów są wystarczające. Zanotowano, że między 1909 a 1924 r. wykonano ponad 6 tys. zabiegów, z tego połowa była wykonana w Kalifornii [The History… 2008].
1927 – W Niemczech powołano do życia Instytut Antropologii, Genetyki Człowieka i Eugeniki im. Cesarza Wilhelma (Kaiser Wilhelm Institute of Anthropology, Human Heredity, and Eugenics) jako początek dyskryminacji rasy na podstawie grupy krwi, języka i kształtu ucha zewnętrznego i półksiężyca na podstawie paznokcia [Sterkowicz 2007: 17].
1928 – Szwajcaria wprowadziła na rynek pierwsze Europejskie Prawo Eugeniki.
1938 – Jest to ciekawa data, pod którą zanotowano pierwszy przypadek zajścia w ciążę partnerki pacjenta, u którego wykonano rewazektomię, w czwartym roku od wykonanej wazektomii [The History… 2008]
1945 – Po zakończeniu II wojny światowej alianci zakazali w Niemczech przymusowej „sterylizacji”. W latach 1933–1945 zanotowano 320 tys. przypadków wymuszonej sterylizacji. Nie jest to pierwszy i ostatni przypadek wykorzystania medycyny w celach niezgodnych z jej etyką, przez polityków czy przywódców.
1948 – Vincent O’Connor tworzy pierwszą listę wskazań do wazektomii:
1950 – Paul Garrison i Clarence Gamble opublikowali dokument pt. Sexual Effects of Vasectomy (Seksualne skutki wazektomii). Raport opiera się jedynie na 50 przypadkach wykonanych wazektomii. W 47 przypadkach osiągnięto sukces. Co ciekawe, większość mężczyzn zgłaszała nieznaczny wzrost libido i częstotliwości współżycia [Garrison, Gamble 1950].
1951– Odnotowano kolejny przypadek wykonanej rewazektomii zakończonej sukcesem u pacjenta, którego żona zaszła w ciążę w szóstym miesiącu po operacji.
1953 – Kenneth Walker donosił, że wazektomia nie ma żadnego negatywnego wpływu na fizyczne lub psychiczne samopoczucie pacjenta. Analizował grupę pacjentów, którzy mieli wykonaną wazektomię 30 lat wcześniej. Stwierdzono jedynie, że powikłania, które wystąpiły, były wynikiem błędów techniki chirurgicznej [The History… 2008].
1963 – Thomas Poffenberger z Kalifornii opublikował swój raport z 2 tys. wazektomii przeprowadzonych w latach 1956–1961. Raport donosi, że pacjenci byli zadowoleni z wyniku operacji, mówili też o zaletach, by przekonać innych do zabiegu wazektomii. Zdarzało się, że pacjenci pokonywali dystans kilkuset mil, żeby przyjechać na zabieg. W tamtym analizowanym okresie zabieg wazektomii nie był stosowany jedynie w przypadku planowania rodziny [Poffenberger 1963; The History… 2008].
1967 – Richard P. Bergen opublikował raport dotyczący legalizacji wazektomii w USA. Według raportu wazektomia stosowana w celach leczniczych nie została zakazana w żadnym państwie, z wyjątkiem stanów: Connecticut, Kansas i Utah. Wazektomia dla niektórych celów eugenicznych została utrzymana w 28 stanach [The History… 2008].
1970 – W amerykańskim czasopiśmie JAMA pojawia się artykuł pt: Vaccine against sperm? (Szczepionka przeciwko spermie?), gdzie stwierdzono, że reakcja autoimmunologiczna u mężczyzn po wykonaniu wazektomii może być wstępem do badań nad szczepionką antykoncepcyjną dla mężczyzn [Vacine… 1970].
1971– W mieście Koczin, w stanie Kerala w Indiach w czasie „Festiwalu Planowania Rodziny” wykonano 62 913 wazektomii w ciągu jednego miesiąca. Szacunkowy koszt to 9 mln rupii, łączna szacowana oszczędność do 162 mln rupii.
1971 – P.S. Jhaver podał informację o możliwości wykorzystania klipsów tytanowych – czasami również je stosujemy – do blokowania nasieniowodów. Klipsy tytanowe stwarzają większe problemy w procedurze rewazektomii.
1972 – Narodowa Służba Zdrowia (National Health Service) w Wielkiej Brytanii zezwoliła na wprowadzenie wazektomii w celach antykoncepcyjnych [The History… 2008].
1973 – W Indiach przeprowadzono 7 mln wazektomii do 1973 r. Termin „WAZEKTOMIA” pojawił się w raporcie D&H Wolfers. W tym czasie rządy wielu krajów nie stosowały specjalnych zachęt do wykonywania wazektomii. Raport sygnalizował, że ludzie–pacjenci nie powinni żyć pod presją, kiedy podejmują decyzje zastosowania tej metody, tym bardziej, że sami świadomie podejmują decyzję kierowania własną płodnością. Raport przedstawia niezwykle ciekawe doniesienie. Wymienia mianowicie powody, które nie mogą być podawane, jako wskazania do wazektomii. Są to:
1974 – Dr Li Shunqiang z Instytutu Planowania Rodziny (Chongqing Family Planning Research Institute), w prowincji Syczuan, przedstawił metodę wykonywania wazektomii „No scalpel” , czyli „wazektomia bez skalpela” . W tym okresie zabiegi wazektomii u mężczyzn w Chinach nie były zbyt popularne. Najczęściej stosowane było podwiązanie jajowodów, jako metoda dobrowolnej „sterylizacji”. Procedura ta zyskała natychmiast uznanie ze względu na znacznie mniejszą inwazyjność niż wykonywanie podwiązywania jajowodów. Również ze względu na prostotę, można ją wykonywać w obszarach wiejskich. W krajach rozwiniętych i bogatych wazektomia stawała się coraz bardziej popularna, a przyczyniły się do tego również doniesienia o niekorzystnych działaniach pigułek antykoncepcyjnych. Podkreślono również coraz większą świadomość i odpowiedzialność mężczyzn w sprawach seksualnych.
1975:
1977 – Towarzystwo Planowania Rodziny w Hongkongu przeprowadziło kampanię telewizyjną mającą na celu zachęcenie społeczeństwa do otwarcia się nową wiedzę planowania rodziny. Kampania wspomagana była przez dwie osobistości telewizyjne, które wcieliły się w „Pana Planowania Rodziny” i „Pana Wazektomię”.
1983 – W Turcji zalegalizowano wazektomię i salpingotomię.
1985 – USA, pierwsza wazektomia wykonana metodą „No scalpel” przez dra Marka Goldsteina w Nowym Jorku w Presbyterian Hospital Cornell Medical Center. Dr Goldstein jest członkiem Association of Voluntary Surgical Contraception (Stowarzyszenie Ochotniczej Antykoncepcji Chirurgicznej). Metoda została przywieziona z Chin od doktora Li Shunqianga. Procedura ta została wprowadzona w innych krajach przez kolejne zespoły lekarskie, a 21 lat później w Polsce.
1990 – FDA w USA zatwierdza Norplant dla kobiet jako kolejną metodę antykoncepcji hormonalnej (wszczepienie pod skórę przedramienia).
1997 – W Brazylii zalegalizowano wazektomie i salpingotomię.
1999 – Norplant przestaje być dostępny w Anglii z powodu notowanych powikłań: przewlekłe bóle głowy, nieregularne krwawienia miesiączkowe, nudności i depresja.
2001 – We Francji zmieniono pierwotne zasady prawne, umożliwiając wykonywanie wazektomii i salpingotomii.
2003 – W Chinach opublikowano wyniki długoterminowych badań dotyczących powikłań po wazektomii. Jednoznacznie stwierdzono zmniejszenie częstości występowania łagodnego przerostu prostaty.
2003 – Vasclip zostaje zatwierdzony przez FDA. Obecnie rzadziej stosowany. W metodzie VasClip wykorzystuje się małe plastikowe zaciski wielkości ziarna ryżu zakładane na nasieniowody, a całość przypomina klipsy zakładane na pępowinę po porodzie.
2005 – Wprowadzenie metody znieczulania No Needle, czyli Bez igły, do praktyki lekarskiej przez dra Ronalda Weissa z Uniwersytetu Ottawy w Kanadzie. Do znieczulenia nie używa się igły i strzykawki, a środek znieczulający podawany jest pod ciśnieniem przez skórę w okolicę przebiegu nasieniowodu. Używa się 1/10 objętości środka znieczulającego, bez bólu, w lepszym komforcie i bez najmniejszych powikłań. Zabieg można rozpocząć po 5 sek. od podania środka znieczulającego [The History… 2008].
2006 – Metoda ABISSS dr E. Siwika – zastosowana w Warszawie przez dra Eugeniusza Siwika, także przez dra Nowaka w Toruniu.
Dla większości z nas posiadanie potomstwa jest czymś zupełnie naturalnym, jest to kolejny etap w życiu. Pragnienie dziecka nie może wynikać jedynie z chęci trzymania przy sobie istoty miłej, wesołej i posłusznej. Często zdarza się, że dorośli decydują się na dzieci, realizując swoje cele i ambicje, nie rozumiejąc do końca, jak wielkiego poświęcenia, oddania i odpowiedzialności wymaga ich wychowanie. Dość powszechne jest przekonanie, że w naturze kobiety jest urodzenie dziecka. Jeszcze obecnie w wielu kulturach przyjmuje się, że kobieta musi być nie tylko dobra żoną, ale i matką, a jeśli jest bezpłodna, to może się nawet liczyć z odtrąceniem przez męża (a przecież 50% przyczyn niepłodności leży po stronie mężczyzny).
