Planowanie rodziny jako skuteczna i bezpieczna profilaktyka

Planowanie rodziny jako skuteczna i bezpieczna profilaktyka

Medycyna rozrodu lub inaczej zdrowie reprodukcyjne stały się ważną dziedziną, omawianą na licznych międzynarodowych konferencjach. Zdrowie reprodukcyjne to nic innego, jak stan dobrego samopoczucia w aspekcie fizycznym, psychicznym i społecznym, to również brak choroby lub niedomagań we wszystkich sprawach związanych z układem rozrodczym, jego funkcjami i procesami. Oznacza to, jak już wiemy, że ludzie mogą prowadzić satysfakcjonujące i bezpieczne życie seksualne oraz że mają zdolność do reprodukcji, a także swobodę decydowania, czy, kiedy i ile chcą mieć dzieci.

Z tego ostatniego warunku wynika prawo mężczyzn i kobiet do odpowiedniej informacji oraz możliwości korzystania z bezpiecznych, skutecznych, przystępnych finansowo oraz akceptowanych metod planowania rodziny i do dokonywania wyboru spośród innych, niekolidujących z prawem metod regulacji płodności, a także prawo dostępu do odpowiednich usług służby zdrowia, zapewniających kobietom bezpieczną ciążę i poród, a parom najlepszą szansę posiadania zdrowego potomstwa.

Zgodnie z definicją zdrowia reprodukcyjnego opieka, której jest ono przedmiotem, to zespół metod i usług służących zapewnieniu zdrowia i dobrostanu reprodukcyjnego przez zapobieganie problemom w tej dziedzinie i ich rozwiązywanie [Szamatowicz 1998: 103–111]. Według raportu przygotowanego przez Federację na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, sfinansowanego przez program Phare „Zdrowie reprodukcyjne kobiet w Polsce 1997” do zagadnień zdrowia reprodukcyjnego kobiet należą m.in.:

• poradnictwo na temat seksualności, ciąży, planowania rodziny, aborcji, bezpłodności, infekcji i chorób;
• profilaktyka, badanie i leczenie w zakresie zakażeń dróg rodnych, chorób przenoszonych drogą płciową (w tym HIV/AIDS) oraz innych schorzeń;
• pełna informacja na temat szerokiego asortymentu środków antykoncepcyjnych i kryteriów dokonywania wyboru spośród nich;
• zapobieganie i leczenie niepłodności;
• bezpieczne zabiegi sztucznych poronień w uzasadnionych przypadkach;
• opieka przed porodem, w trakcie porodu i poporodowa;
• problemy zdrowotne kobiet związane z menopauzą.

Według tego samego raportu można stwierdzić, że społeczność międzynarodowa zaliczyła prawa reprodukcyjne do podstawowych praw człowieka.

Obejmują one prawo wszystkich par i jednostek do:

• swobodnego decydowania o liczbie dzieci, odstępach między ich narodzinami, czasie, w jakim się mają narodzić, a także informacji, w jaki sposób to zrealizować;
• osiągnięcia najwyższego standardu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz prawo do informacji i usług w tym zakresie;
• podejmowania decyzji związanych z prokreacją w sposób wolny od dyskryminacji, przymusu i przemocy.

Jak wynika z analiz WHO, każdego dnia na kuli ziemskiej ma miejsce ok. 150 tys. poronień i każdego dnia z tego powodu umiera 500 kobiet. Czy te kobiety muszą umierać?

Na III Kongresie Endokrynologii Ginekologicznej mówiono o niekontrolowanym przyroście ludności, który prowadzi do polaryzacji na dwa bieguny: bogactwa i nędzy. Takie wyraźne różnice w sposób nieuchronny zaowocują konfliktami zbrojnymi.

A zatem istnieje konieczność stosowania metod zapobiegania niechcianej ciąży zgodnie z kryteriami, wg których te metody powinny być oceniane. Do podstawowych kryteriów oceny metod antykoncepcyjnych należy zaliczyć:

• akceptację,
• bezpieczeństwo,
• dostępność,
• odwracalność,
• przystępną cenę,
• skuteczność.

Wszystkie te kryteria spełnia m.in. wazektomia, a także salpingotomia kobiet.

Obecnie mamy szeroki wybór łatwo dostępnych sposobów planowania rodziny oraz metod zapobiegania ciąży. I tak np. antykoncepcja doustna, prezerwatywy czy środki plemnikobójcze są odpowiednie, jeśli chodzi o opóźnienie pierwszej ciąży, podczas gdy dobrowolne wazektomia/salpingotomia są najskuteczniejsze dla małżeństw, które nie chcą mieć więcej dzieci, lub dla osób, które w ogóle nie chcą mieć potomstwa oraz dla kobiet obciążonych chorobami internistycznymi, nowotworowymi itp.

Nowoczesne metody planowania rodziny są bezpieczne. Preparaty antykoncepcyjne nie są toksyczne, nawet jeśli zostaną niewłaściwie zastosowane, co ma istotne znaczenie dla zdrowia społeczeństwa oraz w przypadku pozamedycznego ich rozprowadzania. Podczas stosowania niektórych metod antykoncepcyjnych, takich jak: prezerwatywa, substancje plemnikobójcze i naturalne planowanie rodziny, jedynie ważne czynniki mogą być przyczyną przypadkowej ciąży. Inne metody wiążą się z pewnym ryzykiem, które można zmniejszyć dzięki prostym ćwiczeniom i zastosowaniu się do wskazówek lekarza.

Niektóre metody antykoncepcji mają dodatkowo pewne walory zdrowotne. Na przykład prezerwatywa zapobiega rozprzestrzenianiu się AIDS i chorób wenerycznych, antykoncepcja doustna rozwiązuje niektóre problemy miesiączkowania, zapobiega chorobom zapalnym miednicy, nowotworom błony śluzowej macicy, nowotworom jajników, anemii i reumatoidalnemu zapaleniu stawów (chociaż mogą powodować inne skutki uboczne szkodliwe dla zdrowia) .

Zadaniem całej służby zdrowia, a szczególnie lekarzy ginekologów, jest udzielenie informacji na temat płodności i metod zapobiegania niepożądanej ciąży. Lekarz, niezależnie od swoich poglądów osobistych czy religijnych, powinien jak najrzetelniej udzielić porady dotyczącej planowania rodziny, a tym samym antykoncepcji. Informacja dotycząca dłuższego stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych powinna zawierać szczegółowe dane naukowe związane z możliwością powikłań. Powikłania takie, jak: zaburzenia krzepnięcia, zawały, zatory, występujące po stosowaniu antykoncepcji hormonalnej, nie są monitorowane, ponieważ pacjentki nimi dotknięte trafiają na oddziały neurologii, neurochirurgii oraz oddziały intensywnej terapii.

Można powiedzieć, że ginekolodzy wystawiający recepty na hormonalne środki antykoncepcyjne nie ponoszą najmniejszych konsekwencji w przypadku wystąpienia powikłań.